ZUURSTOFPLANTEN EN ANDERE WATERPLANTEN

Functie waterplanten / zuurstofplanten

Waterplanten hebben een belangrijke rol in de vijver. Dit geldt vooral voor de zuurstofplanten, die voedingsstoffen uit het vijverwater opnemen en daarmee de vijver helder houden. Een vijver zonder zuurstofplanten kan daarom ook nooit glashelder zijn.
Naast hun biologische functie van de vijver helder houden, zijn waterplanten ook erg mooi en geven ze de vijver een hogere sierwaarde.

Soorten waterplanten

Er bestaan zeer veel planten die in of rondom het water groeien. Deze grote hoeveelheid waterplanten kan in vier hoofdgroepen verdeeld worden:

Zuurstofplanten
Zuurstofplanten zijn waterplanten die volledig onder water groeien. Ze halen hun voedingsstoffen met behulp van hun bladeren rechtstreeks uit het vijverwater. Er vindt geen gasuitwisseling (koolzuur en zuurstof) met de atmosfeer plaats.

De wortels van deze zuurstofplanten dienen vooral voor verankering van de plant; er worden meestal geen voedingsstoffen mee opgenomen. Zuurstofplanten houden het vijverwater helder en zijn daarom onmisbaar. Als voedingsstof hebben deze planten mineralen (voedingszouten) en koolzuur (CO2) nodig. Voor een goede groei is het daarom belangrijk, voldoende voedingszouten aan het vijverwater toe te voegen.

		Glanzend fonteinkruid (Potamogeton lucens) is een veel toegepaste zuurstofplant in de vijver, die de naam heeft de 'allerbeste zuurstofplant' te zijn. In de praktijk werkt het het beste om meerdere soorten zuurstofplanten in de vijver te zetten en te kijken welke het beste en snelste groeit. Die zuurstofplant is dan voor die vijver de beste soort.

Geschikte soorten zuurstofplanten voor de vijver zijn:

- Glanzend Fonteinkruid (Potamogemon Lucens)
- Waterpest (Elodea)
- Aarvederkruid (Myriophyllum spicatum)
- Gedoornd Hoornblad (Ceratophyllum demersum)

Drijfplanten
Drijfplanten zijn waterplanten die op het wateroppervlak drijven en hun voedingsstoffen rechtstreeks uit het vijverwater opnemen met in het water zwevende worteltjes. Drijfplanten zijn vooral interessant wanneer het met alleen zuurstofplanten niet lukt de vijver helder te krijgen. De drijfplanten kunnen de zuurstofplanten ondersteunen in het helder maken van het vijverwater.

Geschikte soorten drijfplanten voor de vijver zijn:

- Kikkerbeet (Hydrocharis morsus-ranae)
- Kroosvarentje (Azolla cristata)
- Waterhyacinth (Eichhornia crassipes)
- Waternoot (Trapa natans)

Kikkerbeet (Hydrocharis morsus-ranae) is een winterharde drijfplant. Drijfplanten kunnen de zuurstofplanten ondersteunen bij het helder houden van de vijver. Met hun worteltjes, die los in het water hangen, nemen ze voedingsstoffen op uit het vijverwater. In tegenstelling tot zuurstofplanten vindt bij drijfplanten de gasuitwisseling (zuurstof en koolzuur) rechtstreeks met de atmosfeer plaats.

Lelie-achtige planten
Tot de groep lelie-achtige planten horen de waterplanten die wortels in de bodem vormen en drijfbladeren en bloemen op het wateroppervlak hebben. De belangrijkste soorten zijn de waterlelie (Nymphaea), de Kaapse lelie (Aponogeton distachyos) en de Gele plomp (Nuphar lutea). Lelie-achtigen halen hun voedingsstoffen met hun wortels deels uit de vijverbodem. De gasuitwisseling (koolzuur en zuurstof) vindt via de drijfbladeren rechtstreeks met de atmosfeer plaats.

Waterlelies zijn in zeer veel soorten (cultivars) verkrijgbaar. De moederplant van al deze variëteiten is de Witte waterlelie (Nymphaea alba).

		De Witte waterlelie (Nymphaea alba) is de wilde vorm van de waterlelie. Alle lelie-cultivars zijn hieruit gekweekt. Er zijn talloze soorten verkrijgbaar die zich vooral onderscheiden in kleur van de bloem, bladgrootte en plantdiepte.

Moerasplanten
Moerasplanten vormen de grootste groep binnen de waterplanten. In deze groep vallen alle planten die van een vochtige omgeving houden. Dit varieert van planten met behoefte aan vochtige grond tot aan planten die twintig centimeter water boven hun wortels verdragen. Moerasplanten nemen hun voedingsstoffen op uit de grond waar ze in staan.

Plantwijze waterplanten

Waterplanten kunnen het best in plantmanden in de vijver gezet worden. Dit heeft enkele belangrijke voordelen:

- elke waterplant krijgt de grondsoort die de beste groei geeft
- woekeren van de planten wordt voorkomen
- er is geen noodzaak om op de gehele vijverbodem een laag vijveraarde aan te brengen

Zuurstofplanten kunnen het beste gepoot worden in speciaal zuurstofplantensubstraat of in een mengsel van drie delen metselzand met één deel vijveraarde. Bijna alle zuurstofplanten geven de voorkeur aan een plantdiepte van vijftig – zestig centimeter.

Lelie-achtigen groeien het beste in een grote, platte mand met daarin speciale lelie-aarde. Dit is vijvergrond waar blauwe klei doorheen gemengd is. De plantdiepte voor lelie-achtigen is tachtig centimeter tot één meter, doorgaans het diepste deel van de vijver.

Moerasplanten groeien over het algemeen het beste in een mengsel van drie delen vijveraarde en één deel metselzand. De plantdiepte hangt van de plant af, maar zit meestal tussen de nul en twintig centimeter.

Snoekkruid (Pontederia cordata) is een forse moerasplant die zowel met witte als blauwpaarse bloemen te verkrijgen is. Om woekeren van de waterplanten te voorkomen kunnen ze het beste in plantmanden in de vijver gezet worden. Moerasplanten, zoals het Snoekkruid, groeien goed in een mengsel van drie delen vijveraarde en één deel scherp zand.

Onderhoud van waterplanten

Het onderhoud van waterplanten bestaat uit de volgende werkzaamheden:

Vroeg voorjaar
- terugsnoeien van oude scheuten zuurstofplanten
- verwijderen oud blad waterlelies
- verwijderen afgestorven plantdelen moerasplanten
- op peil brengen waterhardheid

Voorjaar, zomer en vroeg najaar
- periodiek terugsnoeien zuurstofplanten tot tien centimeter onder de wateroppervlakte
- verwijderen lelijke bladeren en uitgebloeide bloemen waterlelies
- naar wens snoeien van de moerasplanten
- waterhardheid periodiek controleren en op peil brengen

Najaar
- zuurstofplanten voor circa driekwart deel terugsnoeien
- afgestorven blad en bloemen waterlelie verwijderen
- naar wens terugsnoeien van moerasplanten
- waterhardheid vóór winterperiode op peil brengen

		Op deze afbeelding worden de verschillende plantzones in de vijver in beeld gebracht. Alle waterplanten worden in plantmanden op de meest geschikte diepte gezet. Voor zuurstofplanten ligt deze diepte rond de 50 centimeter, voor waterlelies op 80 centimeter tot een meter. Moerasplanten staan alleen met hun wortels in het water